องค์ประกอบของจีวร
จีวรผืนหนึ่งมีขัณฑ์ไม่น้อยกว่า๕ขัณฑ์ เกินกว่านั้นใช้ได้แต่ต้องเป็น"ขัณฑ์ขอน(คี่)"ตามพระวินัย จีวรจะเป็นขัณฑ์ขอน อาทิเช่น ๕,๗,๙ ส่วนใหญ่จะนิยม ๙ ขัณฑ์ ในกรณีที่ผ้าหน้าแคบอาจจะทำขัณฑ์ให้เล็กลงเพื่อประหยัดผ้า ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับความเหมาะสม
ในการตัดเย็บจีวรนี้เราจะใช้เฉพาะ มณฑลและอัฑฒมณฑลเท่านั้น ส่วนชื่อจำเพาะอื่นๆจะข้ามไปเพราะจะมีขนาดเหมือนกันแต่ต่างตรงตำแหน่งที่อยู่ของมณฑลต่างๆเหล่านั้นเท่านั้น
โดยมีผ้าที่เป็นส่วนชื่อเรียกดังนี้(ดูส่วนและเส้นต่างๆของจีวร)
๑. | อัฑฒมณฑล คีเวยยะ(พันรอบคอ) |
๒. | มณฑล วิวัฏฏะ |
๓. | อัฑฒมณฑล วิวัฏฏะ |
๔. | อัฑฒมณฑล อนุวิวัฏฏะ |
๕. | มณฑล อนุวิวัฏฏะ |
๖. | มณฑล ชังเฆยยะ |
๗. | อัฑฒมณฑล ชังเฆยยะ(ปกแข้ง) |
๘. | อัฑฒมณฑล พาหันตะ(ส่วนที่พันแขน) |
๙. | กุสิ |
๑๐. | อัฑฒกุสิ |
๑๑. | อนุวาต |
๑๒. | รังดุม,ลูกดุม (ดูเพิ่มเติม) |
จีวรนั้นโปรดให้ตัดอย่างคันนาชาวมคธ คือเป็นกระทงมีเส้นคั่น
-กระทงใหญ่ เรียกว่า" มณฑล "
-กระทงเล็ก เรียกว่า" อัฑฒมณฑล "
-เส้นคั่นในระหว่างมณฑลกับอัฑฒมณฑล ดุจคันนาขวาง เรียกว่า" อัฑฒกุสิ "
-รวมมณฑล อัฑฒมณฑล อัฑฒกุสิ เรียกว่า" ขัณฑ์ " ดูความหมายของคำว่า"ขัณฑ์"
-ในระหว่างขัณฑ์ มีเส้นคั่นดุจคันนายาว เรียกว่า" กุสิ "
ตรัสสรรเสริญท่านพระอานนท์
ลำดับนั้น พระผู้มีพระภาคทรงทำธรรมีกถา ในเพราะเหตุเป็นเค้ามูลนั้น ในเพราะเหตุแรกเกิดนั้น แล้วรับสั่งกะภิกษุทั้งหลายว่า ดูกรภิกษุทั้งหลาย อานนท์เป็นคนฉลาด อานนท์ได้ซาบซึ้งถึงเนื้อความแห่งถ้อยคำที่เรากล่าวย่อได้โดยกว้างขวาง อานนท์ทำผ้ากุสิก็ได้ ทำผ้าชื่ออัฑฒกุสิก็ได้ ทำผ้าชื่อมณฑลก็ได้ ทำผ้าชื่ออัฑฒมณฑลก็ได้ ทำผ้าชื่อวิวัฏฏะก็ได้ ทำผ้าชื่ออนุวิวัฏฏะก็ได้ ทำผ้าชื่อคีเวยยกะก็ได้ ทำผ้าชื่อชังเฆยยกะก็ได้ และทำผ้าชื่อพาหันตะก็ได้จีวรจักเป็นผ้าที่ตัดแล้ว เศร้าหมองด้วยศัสตรา สมควรแก่สมณะ และพวกศัตรูไม่ต้องการ
ดูกรภิกษุทั้งหลาย เราอนุญาตผ้าสังฆาฏิตัด ผ้าอุตราสงค์ตัด ผ้าอันตรวาสกตัด.
ที่มา:เนื้อความพระไตรปิฎก เล่มที่ ๕ บรรทัดที่ ๓๘๙๙ - ๔๐๐๔. หน้าที่ ๑๕๙ - ๑๖๔.
http://84000.org/tipitaka/read/v.php?B=5&A=3899&Z=4004&pagebreak=0